درمان ارتودنسی چیست ؟

درمان ارتودنسی یک گرایش تخصصی در حوزه دندانپزشکی محسوب می‌شود که برای تنظیم کردن وضعیت دندان ها و استخوان فک به کار گرفته شده و وضعیت نامناسب و غیر طبیعی دندان ها را به حالت طبیعی برمی گرداند. این روش نسبت به دندانپزشکی معمولی پیچیده تر است و به همین دلیل ارتودنتیست ها باید دوره‌های تخصصی بیشتری بگذرانند تا آمادگی کافی برای انجام کارهای تخصصی روی فک و دندان فرد داشته باشد.

از آنجایی که افراد مختلف از محدوده سنی متفاوت احتمالاً به درمان ارتودنسی نیاز دارند، در اینجا ابتدا این روش درمانی را معرفی خواهیم کرد و در مورد ابزارهای کار آنها هم صحبت می کنیم.

درمان ارتودنسی چیست؟

درمان ارتودنسی (Orthodontics) شاخه های تخصصی از دندانپزشکی است که وظیفه آن اصلاح موقعیت نادرست دندان‌ها است. یک فرد ممکن است مشکلات خاصی مانند تراکم بیش از حد دندان ها، دندان های شکسته، نامنظم بودن دندان ها و کج بودن آنها، وضعیت نامناسب استخوان فک یا موارد مشابه آن ها را تجربه کند که از لحاظ گفتار و خوردن غذا برای او مشکل ساز باشند. در چنین مواردی، درمان ارتودنسی توصیه می شود که به آرامی موقعیت دندان‌ها را به حالت طبیعی برمی گرداند و دندانها را مرتب می کند.

اگر فرد مایل به داشتن لبخند بهتر و زیباتری باشد، در موارد زیبایی هم می توان از شیوه ارتودنسی استفاده کرد. ممکن است یک فرد در لحظه تولد خود با مشکلاتی مانند مال اکلوژن یا همان اختلالات بایت متولد شود یا حتی این احتمال وجود دارد که در اثر صدمه یا عادت های بد مانند مکیدن انگشت شست، از لحاظ شکل ظاهری نسبت به سایر افراد جامعه متفاوت باشد. هر مشکلی که در استخوان فک یا در دندان ها وجود داشته باشد، منجر به ایجاد مشکلات مختلف سلامت دهان و دندان و سلامت جسمی می شود که درمان ارتودنسی بهترین گزینه برای برطرف کردن آنهاست.

ارتودنسی چه بی نظمی هایی را درمان میکند؟

در بند قبل اشاره کردیم که درمان ارتودنسی بیشتر در مورد اختلالات بایت یا همان مال اکلوژن به کار گرفته می شود. اما بسیاری از مشکلات دندان پزشکی توسط ارتودنتیست ها درمان می‌شوند که معروفترین آنها شامل موارد زیر می شوند:

• آندر بایت (Underbite): فک پایین بزرگتر بوده و فک فوقانی را می پوشاند.
• اور بایت (Overbite): فک فوقانی بزرگ‌تر بوده و فک پایین را می پوشاند.
• کراس بایت (Crossbite): دندان های فوقانی در داخل دندان های پایین قرار می گیرند.
• بیرون زدگی دندان های جلویی فوقانی (Upper front teeth protrusion): در این وضعیت یا دندان های فوقانی خیلی زیاد رشد کرده اند یا دندان های تحتانی به اندازه کافی رشد ندارند.
• کراودینگ یا شلوغی دندان ها (Crowding): برای دندان ها فضای کافی وجود ندارد و تراکم آنها بیش از حالت طبیعی است.
• فضای بین دندانی (Spacing): در این وضعیت بین دندان های فرد فاصله زیادی وجود دارد
• اپن بایت (Openbite): بین دندانهای جلویی فوقانی و تحتانی همپوشانی وجود ندارد و یک بازشدگی دیده می‌شود.
• عدم تطابق خط میانی دندان ها: دندان های پشتی به درستی روی همدیگر قرار نمی گیرند و خط میانی آنها مطابق یکدیگر نیست.

معمولاً فاصله بین دندانی و شلوغی دندان ها دو دلیل رایج برای مراجعه افراد مختلف به یک ارتودنتیست است. یک دندانپزشک عمومی در هنگام معاینه متوجه نامرتب بودن دندان ها و عدم تراز مناسب بین آنها می‌شود. اگر مال اکلوژن به اندازه کافی جدی باشد، در این صورت دندان پزشک عمومی، فرد را برای دریافت درمان ارتودنسی به یک متخصص معرفی می کند تا مشکلات آن برطرف شود.

درمان ارتودنسی

چرا مراجعه به ارتودنتیست برای درمان ارتودنسی ضروری است؟

فردی که به اختلالات بایت مبتلا شده باشد یا از لحاظ تماس بین دندانها و نظم مناسب آنها دچار مشکل باشد، لازم است که خدمات ارتودنسی را از یک متخصص دریافت کند. در حالی که دندانپزشکان عمومی با معاینه وضعیت دندان و فک یک بیمار، متوجه مشکلات آنها و نیازهای درمانی آنها می شوند، اما توانایی آنها برای درمان مشکلات فک و نامنظم بودن دندان ها محدود است. با این حال، برخی از دندانپزشکان عمومی امکان استفاده از ابزارهای ساده تری مانند براکت اینویزالاین را دارند که در مطالب بعدی بیشتر به آنها خواهیم پرداخت.

یکی دیگر از مواردی که ما را به سمت متخصص درمان ارتودنسی سوق می دهد، مسئله سن است. در سنین پایین دندان ها در حال رشد هستند و به همین دلیل روش های پیشرفته تر و تخصصی تر برای اطمینان از اصلاح طولانی مدت مشکلات دندان ضروری است. به همین دلیل، دندانپزشکان عمومی گزینه خوبی برای ارائه خدمات پیشرفته و تخصصی نیستند و بیماران برای نیازهای مختلف خود باید به یک ارتودنتیست مراجعه کنند که آموزش تخصصی در این زمینه دیده است.

درمان ارتودنسی

انواع روش های ارتودنسی

اکثر مردم می دانند که متخصص ارتودنسی می‌تواند از براکت های ارتودنسی برای اصلاح وضعیت دندان ها و استخوان فک بیمار استفاده کنند، اما خدمات دیگری وجود دارد که این متخصصین می توانند برای اصلاح مشکلات مربوط به دندان و فک بیمار به کار ببرند. در ضمن این حقیقت هم وجود دارد که براکت ها از لحاظ طراحی و عملکرد در دسته های مختلفی قرار می گیرند و این باعث می شود که خدمات درمان ارتودنسی متنوع باشند. یک ارتودنتیست از ابزارهای زیر استفاده می کند:

• براکت های سنتی: در این شیوه براکت های فلزی روی هر دندان فرد قرار می گیرند و به وسیله سیم و یک نوار الاستیک در ارتباط هستند تا دندان ها را به سمت موقعیت صحیح خود حرکت دهد.
• براکت های سرامیکی: این ابزارها از لحاظ عملکرد همانند براکت های سنتی هستند، اما در ساخت آنها از سرامیک شفاف استفاده شده است.
• براکت ارتودنسی دیمون: در این شیوه از یک مکانیسم متفاوت روی براکت ها به منظور تنظیم فاصله دندانها استفاده می شود و در آن خبری از نوارهای الاستیک نیست.
• پالاتال اکسپندر یا وسیع کننده کام: با وجود اینکه براکت های متحرک مانند براکت اینویزیلاین می توانند به درمان شلوغی دندان‌ها و کراودینگ کمک کنند، در برخی موارد مشکلات بیماران بسیار شدیدتر است و باید از ابزارهایی برای بزرگتر کردن فضای کام استفاده شود. اکسپندر پالاتال به تدریج استخوان کام فرد را بزرگ تر می کند و این امر باعث می شود که دندان ها از هم فاصله بگیرند. بعد از استفاده از این گزینه، متخصص می تواند از ابزارهای دیگری برای حرکت دادن دندان ها استفاده کرده و آنها را مرتب کند.
• ابزارهای پشت سری: این ابزارها به مانند یک ماسک روی صورت فرد قرار میگیرند و در انتها با یک نوار مخصوص به پشت سر فرد وصل می شوند. بهره گیری از آنها به منظور حرکت دادن استخوان فک بسیار مهم است و معمولاً در اوربایت شدید و آندربایت از آنها استفاده می شود.

به خاطر داشته باشید که در برخی موارد، درمان ارتودنسی شامل استفاده از چند گزینه به صورت ترکیبی است. به عنوان مثال، ممکن است یک بیمار از شلوغی دندان ها رنج ببرد و امکان استفاده از براکت ارتودنسی را نداشته باشد. بنابراین ابتدا با استفاده از اکسپندر پالاتال، استخوان فک رشد کرده و سپس با استفاده از براکت ها امکان حرکت دندان ها فراهم می شود.

چه زمانی برای درمان ارتودنسی مناسب تر است؟

طبق اعلام انجمن ارتودنتیست های آمریکا، کودکان بعد از سن ۷ سالگی باید توسط متخصص ارتودنسی ارزیابی و معاینه شوند تا هر چه سریعتر مشکلات مربوط به نامنظم بودن دندان ها و استخوان فک آنها تشخیص داده شود. برخی از مسائل دندانپزشکی به دلیل عادت های نامناسب مانند مکیدن انگشت شست ایجاد میشود. بنابراین، اقدام سریعتر برای درمان ارتودنسی می‌تواند نتیجه را بهتر کرده  و فرد سریع‌تر وضعیت طبیعی خود را به دست آورد.