در این نوشته می خوانید:
از زمانی که دندان های شیری کودک شروع به افتادن می کنند و به جای آن ها دندان های دائمی می رویند، این امکان وجود دارد که به دلایل مختلفی در نظم آن ها اختلال ایجاد گردد. دلایلی مانند ژنتیک و عوامل فیزیکی نظیر ضربه به دندان ها می توانند از جمله این عوامل به حساب آیند. با این حال، همه این ناهنجاری ها عمدتا قابل حل بوده و می توان نظم لازم را به آن ها برگرداند. البته تنها اختلال به وجود آمده، بی نظمی دندان ها نیست و گاهی ممکن است فرد در ناحیه فک ها هم دچار مشکلاتی باشد. انحراف فک ها یکی از رایج ترین مشکلاتی است که ممکن است شخص از زمان کودکی با آن روبرو شده و تا بزرگسالی ادامه پیدا کند.
ارتودنسی و جراحی فک عمدتا روش هایی هستند که برای رفع این گونه مشکلات پیشنهاد می شوند. در واقع، با توجه به شرایط سنی فرد تحت درمان، ممکن است با یک ارتودنسی ساده همه مشکلات بر طرف گردد؛ در حالی که اگر کمی شرایط پیچیده شود، احتمالا فرد به جراحی فک نیز نیاز پیدا می کند.
بهتر است بدانید درمان ها در سنین پایین دشواری کمتری داشته و حتی در خیلی از موارد با چند گام ساده می توان ناهنجاری های فک و دندان ها را رفع نمود. اما در سنین بزرگسالی که فرد مراحل رشد خود را پشت سر گذاشته است، قطعا ایجاد تغییر در فک و دندان ها کمی پیچیده تر و سخت تر خواهد شد.
در این مقاله قصد داریم به بررسی موضوع رفع انحراف فک بدون استفاده از جراحی پرداخته و روش های انجام آن را معرفی کنیم.
به طور کلی، ساختار صورت یک شخص به شدت به نحوه قرار گرفتن فک ها و دندان ها بستگی دارد. از این رو، اگر در این نواحی اشکالاتی وجود داشته باشد، به طور قطع بر زیبایی فرد تاثیر بسزایی خواهد داشت. بهم ریختگی دندان ها یکی از مشکلاتی است که می توان آن را از طریق درمان ارتودنسی بر طرف کرده و طرح لبخند زیبایی برای شخص ایجاد نمود. اما اگر فک های بالا و پایین انحراف داشته باشند چه اتفاقی می افتد؟ به نظر شما برای درمان انحراف فک ها چگونه می توان اقدام نمود؟
عدم تقارن فک های بالا و پایین علاوه بر آثاری که در زیبایی ظاهری فرد می گذارد، قادر است سلامت شخص را نیز به خطر اندازد. بهم خوردن تقارن فک ها می تواند منجر به درد در ناحیه سر و گردن و ناحیه گیجگاهی شود. قفل شدن فک ها و ساییدن دندان ها روی یکدیگر از دیگر معضلاتی هستند که در اثر ایجاد انحراف فکی به وجود می آیند. به طور کلی، هر گونه سهل انگاری در درمان مشکلات مربوط به فک ها منجر به وارد شدن فشار زیاد به سر و گردن می گردد که باعث آزار و اذیت فرد خواهد شد. به جرات می توان گفت پیری زودرس اصلی ترین نتیجه ای است که در اثر انحراف فک ها می تواند در چهره شخص شکل بگیرد.
انحراف فک ها در سنین بزرگسالی افراد بیشتر به چشم می خورد. به همین دلیل معمولا افراد برای رفع این مشکل در سنین بالاتر از سن رشد اقدام می کنند که قدری درمان را پیچیده تر می کند.
برای اینکه انحراف فک ها درمان شود طبیعی است که پیش از هر چیزی موقعیت صحیح آن ها بر روی ساختار صورت تشخیص داده شود. با توجه به اینکه این کار از اهمیت بالایی برخوردار بوده و بر نتیجه نهایی درمان تاثیر زیادی دارد، بنابراین بهتر است با بهترین ابزار موجود صورت پذیرد. معمولا در کلینیک های دندانپزشکی مجهز، با استفاده از شبیه سازهای کامپیوتری و یا ابزار خاص نظیر الکترودهایی که بر روی ماهیچه ها قرار می گیرند، موقعیت صحیح فک ها تعیین می گردد. در برخی موارد نیز از نوعی دندان مصنوعی برای این منظور استفاده می شود.
درد فک های نامتقارن و صدایی که در چنین شرایطی ایجاد می کنند به همراه قفل شدن و بیرون زدن فک ها و دردی که فرد در ناحیه گیجگاهی خود حس می نماید، در برخی مراکز مجهز دندانپزشکی و ارتودنسی مورد شبیه سازی واقع می شود. از این رو، پس از تجربه تمامی این موارد افراد مصمم می شوند تا با استفاده از روش های ارتودنسی به درمان انحراف فک خود بپردازند.
در قسمت های قبل اشاره کردیم که انحراف فک ها و عدم تقارن آن ها نسبت به یکدیگر باعث به وجود آمدن اختلال در سلامت و ظاهر می گردد و حتی می تواند پیری زودرس را در پی داشته باشد. زمانی که فک شخص دچار انحراف باشد، علی رغم ظاهر طبیعی آن، صورت وی در ناحیه چانه کمی کج به نظر می رسد. با توجه به مشکلاتی که ممکن است در تکلم، خوابیدن (خروپف کردن) و ظاهر ایجاد شود بهتر است که خیلی زود برای درمان آن اقدام نمایید.
برای شروع درمان باید حتما تحت معاینه یک متخصص ارتودنسی قرار بگیرید. در صورتی که انحراف فک ها شرایط آن چنان پیچیده ای ایجاد نکرده باشد، آن گاه متخصص احتمالا روش ارتودنسی بدون انجام جراحی فک را برای رفع مشکل در پیش خواهد گرفت.
برای افرادی که دندان های بی نظم و بهم ریخته ای دارند باید حتما ارتودنسی انجام شود تا بسیاری از مشکلات مرتبط با فک ها و دهان بر طرف گردد. حتی با اصلاح وضعیت بایت ها می توان امید داشت که وضعیت فک ها و انحراف آن ها نیز بدون انجام جراحی فک، تا حد زیادی درمان شود.
در صورتی که تحت نظر یک ارتودنتیست متخصص و مجرب درمان ارتودنسی را انجام داده و تقارن بین فک ها برقرار گردد، اثرات مثبتی در شما ایجاد خواهد شد که چه از نظر ظاهر و چه از نظر سلامت دهان و دندان بسیار بارز خواهند بود. اصلاح انحراف فک ها پیش از هر چیز در اصلاح ساختار صورت و جوان تر کردن چهره نقش اساسی ایفا می کند. برای اشخاصی که به واسطه انحراف فک ها دچار اشکال در تکلم بوده اند، وضعیت صحبت کردن آن ها، به طور کامل و یا تا حد زیادی بهبود خواهد یافت.
انحراف فک ها می تواند مشکلات تنفسی برای اشخاص در پی داشته باشد که با درمان آن طبیعی است این گونه مشکلات نیز رفع گردند. با توجه به اینکه انحراف در فک ها می تواند منجر به ایجاد اختلال در خواب شود، در نتیجه پس از درمان این مشکل قاعدتا بیمار می تواند خواب آرام تر و با کیفیت تری را تجربه نماید.
یکی از اثراتی که به دلیل وجود انحراف در فک و عدم تقارن فک های بالا و پایین اجتناب ناپذیر است، مشکل در هضم غذا است. همچنین، با توجه به اینکه دندان های فک بالا و پایین نمی توانند روی هم قرار گیرند، امکان سردرد و درد در ناحیه فک به طور دائمی وجود دارد. درمان ارتودنسی به خوبی می تواند این مشکلات را نیز رفع نماید.
در برخی از قسمت های این مقاله اشاره کردیم که هر چه سن فرد بالاتر باشد، درمان ها مربوط به ارتودنسی و یا اصلاح فک با دشواری بیشتری انجام می گیرد. زیرا رشد فک ها و دندان ها به انتها رسیده و ایجاد تغییر در آن ها دشوارتر از سنین کودکی و نوجوانی است.
برای مثال، اگر شخصی در بزرگسالی برای درمان انحراف فک های خود اقدام کند، بر اساس نظر تقریبا تمام متخصصان باید تحت عمل جراحی فک قرار گیرد. در غیر این صورت نمی توان عدم تقارن به وجود آمده بین فک های بالا و پایین را رفع نمود. با این حال، در شرایطی که آسیب های فکین آنچنان حاد نباشد، می توان بدون جراحی نیز آن ها را درمان نمود. به طور کلی، متخصصان برای اصلاح ناهنجاری های فک عمدتا از دو روش استفاده می کنند.
در روش اول که به کاموفلاژ معروف است، از جراحی استفاده نشده و تنها با استفاده از ابزار ارتودنسی مشکلات مربوط به فک ها درمان می شود. ارتودنسی جبرانی یا کاموفلاژ تنها زمانی قابل استفاده است که ناهنجاری های به وجود آمده و مشکلات دندانی آنچنان پیچیده و سخت نباشند. در روش دوم، جراحی فک در اولویت قرار گرفته و لازم است برای اینکه انحراف فک ها از بین رفته و یا دیگر مشکلات آن بر طرف گردد، حتما از جراحی استفاده نمود.
بسیاری از مشکلات دهان و دندان و اختلالاتی که در رشد فک ها وجود دارد از همان ابتدای کودکی قابل تشخیص است. ممکن است در نگاه والدین و دیگر افراد این گونه موارد به چشم نیامده و یا ساختار صورت کاملا عادی به نظر برسد. اما در صورتی که کودک تحت معاینه ارتودنتیست قرار گیرد، داستان کاملا عوض شود.
ارتودنسی پیشگیری نوعی روش درمانی در دندانپزشکی است که از حاد شدن مشکلات دندان و فک کودک در سنین بالاتر جلوگیری می کند. اگر والدین در سنین پایین کودک خود را نزد یک متخصص ارتودنسی ببرند، در صورتی که فک کودک به اندازه کافی فضای خالی برای رشد دندان های دائمی نداشته و یا کودک دچار انحراف فک باشد، او می تواند با استفاده از ابزار ارتودنسی این مشکل را بر طرف نماید. در این حالت، دندان ها در سنین بالاتر دچار بهم ریختگی نخواهند شد. به این روش، درمان ارتودنسی پیشگیری می گویند.
بهترین زمان برای انجام این روش درمانی سنین 8 تا 9 سالگی است که کودک در سن رشد به سر می برد. در این بازه به واسطه بافت استخوانی نرم و انعطاف پذیرتر درمان های فک و دندان سریع تر و با پیچیدگی های کمتری انجام می گیرد. ارتودنسی پیشگیری برای موارد مختلفی قابل استفاده است که شاید رایج ترین آن ها مربوط به زمانی می شود که دندان های شیری کودک زودتر از موعد می افتند. در چنین شرایطی ارتودنسی پیشگیری فضای لازم برای رشد دندان دائمی در آن ناحیه را حفظ می کند. همچنین، اگر دندان های کودک بر روی فک پایین جلوتر از دندان های بالایی باشند و یا بیش از اندازه جلو آمده باشند باید حتما از ارتودنسی پیشگیری استفاده نمود. اصلاح قوس فک ها و هماهنگی این قوس ها در فک بالا و پایین و یا رفع انحراف فک ها نیز با این روش قابل انجام است.
در برخی کودکان ممکن است به واسطه مکیدن انگشت شست، فک پایین جلوتر از فک بالا قرار بگیرد و یا به دلایلی چانه نسبت به حالت استاندارد کمی انحراف داشته باشد. این گونه موارد نیز باید با استفاده از ارتودنسی پیشگیری بر طرف شود تا به هنگام بسته بودن دهان فرم چانه و فک زیباتر به نظر برسد.
ارتودنسی دو مرحله ای نیز معمولا در کودکان کاربرد بیشتری دارد و عمدتا برای سنین پایین انجام می شود. همان گونه که از نام این روش مشخص است برای بهبود وضعیت دهان و دندان های فرد لازم است که ارتودنسی در دو مرحله صورت گیرد. در یک مرحله بر اساس ساختار صورت باید نوعی ارتودنسی انجام شود تا مشکلاتی مانند انحراف فک و یا افزایش فضای آن انجام گیرد. در واقع، قبل از هر چیزی باید وضعیت استخوان فک بهبود پیدا کرده و آن را توسعه دهند. در مرحله بعدی با استفاده از براکت های ارتودنسی مرسوم که همه ما آن ها را می شناسیم شلوغی و بی نظمی دندان ها از بین رفته و مرتب می شوند.
از توضیحات داده شده می توان به میزان پیچیدگی این روش پی برد. با توجه به اینکه درمان ارتودنسی، یک درمان زمان بر به حساب می آید و در این روش نیز باید در دو مرحله از ابزار ارتودنسی استفاده گردد، بنابراین طول درمان با استفاده از ارتودنسی دو مرحله ای طولانی خواهد بود.
ارتودنسی کلاسیک در اصل همان روش درمانی است که از قدیم الایام همواره مورد استفاده قرار می گرفته است. ابزاری که در این روش استفاده می شوند بر اساس نیرویی که به دندان های بهم ریخته و شلوغ وارد می کنند، به مرتب شدن آن ها کمک کرده و باعث می شوند تا دندان ها در جای صحیح خود قرار بگیرند. هدف از انجام ارتودنسی کلاسیک حذف فاصله های اضافی بین دندانی و اصلاح وضعیت قرار گرفتن دندان ها بر روی یکدیگر است تا اعمالی نظیر حرف زدن و غذا خوردن با کیفیتی عالی انجام شود.
ارتودنسی کلاسیک با استفاده از براکت های ارتودنسی انجام می شود و باید حتما توسط یک متخصص ارتودنتیست صورت گیرد. به این ترتیب، فرد قادر است پس از طی یک دوره درمانی نسبتا طولانی به بهترین و رضایت بخش ترین نتیجه برسد. طول دوره درمانی کاملا به شرایط بیمار بستگی داشته و بر اساس میزان بهم ریختگی ها و یا شدت اشکالات موجود تخمین زده می شود.
هنگامی که افراد برای انجام درمان ارتودنسی برای رفع انحراف فک ها و یا بی نظمی دندان ها اقدام می کنند، باید قبل از هر چیز مشکلات و بیماری های دندانی خود را درمان نمایند. در اصل، قبل از اینکه درمان ارتودنسی و نصب براکت های ارتودنسی در دهان آغاز شود لازم است دندان های پوسیده و خراب درمان گردند. چون در غیر این صورت، در اثر نیروهایی که به دندان ها وارد می شود تا مرتب گردند، امکان شکسته شدن دندان های پوسیده وجود داشته و در نهایت می تواند آسیب های دندانی بیشتری در پی داشته باشد. بنابراین درمان ارتودنسی باید بعد از اتمام درمان دندان های پوسیده و خراب آغاز شود. به این ترتیب، دندان ها هم درمان می شوند و هم به نظم استاندارد خواهند رسید و زیبایی شخص را چندین برابر می کنند.
انجام روش های ارتودنسی معمول تنها زمانی کاربردی و پر بازده است که مشکلات دندانی و یا انحراف فک ها نسبتا ساده باشند. اما همیشه این طور نیست. در چنین مواردی لازم است قبل از شروع ارتودنسی و یا مدتی پس از شروع آن برخی جراحی ها بر روی فک و دندان ها انجام شود تا ارتودنتیست بتواند به نتیجه مطلوب برسد.
یکی از فعالیت هایی که می تواند منجر به دریافت نتیجه بهتر از درمان ارتودنسی شود، این است که ارتودنتیست بتواند از پیچ های کوچک استفاده کرده و آن ها را به عنوان تکیه گاه در برخی نقاط مخصوص بر روی فک قرار دهد. این کار باعث می شود تا دندان ها در اثر فشار وارده در جای صحیح خود قرار گیرند و راحت تر نظم پیدا کنند.
اگر ارتودنتیست شما به اندازه کافی باتجربه بوده و آموزش های لازم را دیده باشد قادر است تا این پیچ ها را خود بر روی فک ها قرار دهد. در غیر این صورت، باید پزشک شما با یک جراح همکاری داشته باشد تا نتیجه رضایت بخشی برایتان حاصل کنند.
در برخی از قسمت های مقاله اشاره کردیم که اگر مشکل ازدحام دندان ها و یا انحراف فک آن چنان پیچیده نباشد، می توان تنها با استفاده از ارتودنسی و بدون نیاز به جراحی آن را رفع و درمان نمود. این مساله هم به تشخیص متخصص ارتودنسی بستگی دارد و هم بر اساس هدفی که بیمار از انجام ارتودنسی دنبال می کند، مربوط می شود. در واقع اگر برای فرد تنها مرتب شدن دندان هایش مهم باشد نیازی به درمان های پیچیده نبوده و ارتودنسی می تواند نتیجه لازم را ایجاد نماید. ناگفته نماند که حتی در این شرایط هم ممکن است با برخی عملیات نظیر اصلاح وضعیت بایت ها، علاوه بر نظم های دندانی مشکلاتی مانند انحراف فک ها و یا مانند آن ها بر طرف گردد.